OpenBike, op weg naar één account voor alle deelfietsen

Elf aanbieders van deelfietsen hebben het deelfietsconvenant OpenBike getekend in tegenwoordigheid van staatssecretaris Stientje van Veldhoven. Met deze samenwerking moet het gebruik van deelfietsen makkelijker worden.

Artikel Fietsverkeer nr. 43 (december 2018)  | Auteur: Michiel Slütter / Ron Hendriks

OpenBike moet een einde maken aan de verwarring van de consument over de wirwar aan deelfietsinitiatieven. De twaalf bedrijven achter OpenBike willen het liefst dat je uiteindelijk met één account elke deelfiets in Nederland kunt huren. Een eerste stap is het delen van de data over de lokale beschikbaarheid van deelfietsen.

Eind januari tekenden twaalf deelfietsbedrijven al een intentieverklaring: ‘Overal een deelfiets’. Ronald Haverman is een van de drijvende krachten achter OpenBike. Hij is de bedenker van de OV-fiets en werkt nu onder andere voor het Chinese deelfietsbedrijf Mobike.

Gemakkelijk
Hoe ver is het nu met OpenBike? Wanneer kunnen consumenten met hun smartphone in de hand elke gewenste deelfiets ontgrendelen en erop wegfietsen? Ik spreek met Haverman af in Delft, een van de twee steden waar Mobike actief is. Bij aankomst in Delft appt hij mij zijn locatie. Die is net te ver om te lopen en hij adviseert mij natuurlijk een Mobike te pakken.
Een goede suggestie, maar in de praktijk een beetje lastig want ik heb de Mobike-app niet op mijn telefoon. Het downloaden en invullen van mijn gegevens in de stationshal vind ik net wat te veel gedoe. Ik pak daarom maar snel een OV-fiets uit de stalling. ‘Dit toont precies aan waarom we OpenBike nodig hebben. Als je mensen veel wilt laten deelfietsen, moet je het ze zo gemakkelijk mogelijk maken’, zegt Haverman wanneer ik hem even later op de campus van de TU Delft spreek.

Ronald Haverman:
“Mijn ambitie is ervoor te zorgen dat je overal in Nederland toegang tot supergoede deelfietsen krijgt. Dat je in een stad aankomt, een deelfiets ziet en denkt: ‘handig, ik wil er nu op fietsen’. Dat willen we mogelijk maken met OpenBike.’
Interoperabiliteit

Dat je als consument elke deelfiets van elk bedrijf moet kunnen gebruiken met één account heet interoperabiliteit. Het ministerie van IenW en CROW-Fietsberaad vinden interoperabiliteit belangrijk en steunen initiatieven om daartoe te komen. Evenals de gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Den Haag en Eindhoven die interoperabiliteit als voorwaarde stellen voor het toelaten van deelfietsen in de stad.


Op openbike.nl is te zien waar deelfietsen beschikbaar zijn.Standaard
Voor de duidelijkheid: de twaalf bedrijven zijn niet van plan zelf een app te bouwen. ‘Wij zijn alleen bezig met een standaard’, zegt Haverman. ‘Zo’n standaard is superhandig voor MaaS-partijen (Mobility as a Service, red.).’ Deze MaaS-bedrijven willen met een app allerlei vormen van vervoer aanbieden: van treinreizen tot tramritjes en huurauto’s. En dus ook deelfietsen. ‘Wij maken eigenlijk een stekker. En er zullen MaaS-apps en -websites ontstaan die deelfietsen met deze stekker aansluiten.’ De eerste fase van het opzetten van zo’n standaard is klaar. Op openbike.nl kun je op een kaart zien waar alle deelfietsen staan. De volgende stap is dat je na het aanklikken van een fiets op de kaart doorgelinkt wordt naar de app van de aanbieder.

Belangen
Dat zijn allemaal nog relatief gemakkelijk te maken stappen. Maar daarna wordt het ingewikkelder, want alle bedrijven hebben natuurlijk hun eigen belangen. De tarieven verschillen. Staat de goedkoopste aanbieder bijvoorbeeld bovenaan in een app? En de ene aanbieder vraagt een borg van de gebruiker en de ander niet.Hoe moet je dat regelen?‘Het is complex’, beaamt Haverman. ‘De verschillende belangen zijn moeilijk uiteen te rafelen. Twaalf bedrijven – groot en klein – hebben de intentieverklaring ondertekend. Het was moeilijk om te organiseren, want we zijn natuurlijk ook concurrenten van elkaar.’
Hoe is dat voor Mobike, Havermans opdrachtgever? ‘Mobike doet van harte mee’, is wat Haverman erover wil zeggen.
Wanneer de standaard klaar is, weet Haverman nog niet. ‘Bij het tekenen van de intentieverklaring zeiden we maart 2019. Dat is best snel. De samenwerking gaat stap voor stap, waarbij iedereen ook zijn eigen belangen bewaakt. Maar we zien ook het collectieve belang. We komen er wel.’

Niet met één account
Vanuit de vijf betrokken gemeenten trekt Dirk Jan de Haan van Enigma Consulting de kar. Aan hem is gevraagd de gemeenten bij te staan om de deelfietsaanbieders op één lijn te krijgen en de intentieverklaring om te zetten naar een convenant waar partijen zich daadwerkelijk aan conformeren.

Het bureau heeft onder andere ervaring in de financiële wereld en De Haan ziet overeenkomsten tussen de problemen waar banken mee te maken hebben en die van de deelfietsaanbieders: ‘De banken beseffen dat een klant een uniforme dienst geleverd wil hebben om te betalen aan de kassa, willen ze zo’n dienst echt gaan gebruiken. Dat heeft ertoe geleid dat je met een betaalpas van de ING of de RABO kunt betalen in een winkel met een ABN-AMRO rekening, of een RABO-rekening, enzovoort. Dat lijkt simpel, maar steeds weer heb je twee partijen nodig, waarbij niet één partij een hoofdrol heeft. Je moet dus afspraken maken. Datzelfde geldt voor MaaS, alleen is dat besef nog niet overal doorgedrongen.’

Bij de deelfiets is dat besef inmiddels wel aan het ontstaan, ziet De Haan. ‘Maar het idee dat alle deelfietsen binnenkort in één app of in één account worden ondergebracht, is te kort door de bocht.’ Hij bevestigt het beeld dat Haverman schetst dat het initiatief er nu vooral op gericht is om het aanbod van de deelfietsaanbieders in apps van derden mee te nemen. ‘Je kunt je voorstellen dat de NS Reisplanner of Tranzer alle beschikbare deelfietsen laat zien.

Dirk Jan de Haan: “Je kunt je voorstellen dat de NS Reisplanner of Tranzer alle beschikbare deelfietsen laat zien.”
Bijna de helft van de providers heeft dat (begin november) mogelijk gemaakt in de vorm van API’s, aldus De Haan. In een volgende fase moet het mogelijk worden de deelfiets ook daadwerkelijk te boeken vanuit een app van een mobiliteitsaanbieder, maar daar zal nog wel een half jaar tot een jaar overheen gaan, zo verwacht hij.
Dat je dus met één account alle deelfietsen kunt huren, is nog verre toekomstmuziek en met MaaS in gedachten is het de vraag of je dat moet nastreven, meent De Haan. ‘Het gaat er vooral om dat afzonderlijke partijen hun aanbod optimaal kunnen afstemmen op de wensen van de klant.‘

Deze huur- en deelfietsbedrijven doen mee 
BimBimBikes, Cykl, Donkey Republic, Du Nord/Haagsche Stadsfiets, Emotion sustainable mobility, FlickBike, Hello-bike, Mobike, Nextbike, Urbee, Luud Schimmelpennink en Gobike. Grote afwezige is OV-fiets (hoewel er wel enkele OV-fietsen tevoorschijn komen op openbike.nl).